Πριν από μερικά χρόνια σε μια συζήτηση με φίλους λινουξάδες είχα αρθρώσει το βλάσφημο, κατάπτυστο σχόλιο: “Υπάρχει χώρος για το πολύ πέντε διανομές. Το Slackware δεν είναι μέσα σε αυτές, ούτε και το Gentoo.”

Η αντίδραση της φλογολάγνας παρέας ήταν απόλυτα λογική και προβλέψιμη: τα πνεύματα άναψαν και οι τόνοι ανέβηκαν κάτι δεκάδες ντεσιμπέλ σε ντετέ. Ήταν λες και υπήρχε μια κρυφή αγωνία για τη στιγμή που θα ξεστόμιζε κάποιος κάτι τέτοιο για να απελευθερώσουν τις πυρομανείς και σκοτεινές τους πλευρές και, φυσικά, να κάνει το ίδιο και η αφεντιά μου.

Για την πλειονότητα των ανθρώπων, το δικαίωμα επιλογής από έναν επαρκώς μεγάλο αριθμό διαφορετικών μεταξύ τους επιλογών, είναι νευραλγικής σημασίας θέμα για κάθε απόφαση. Η κοινότητα ελεύθερου λογισμικού ασκεί έντονα το δικαίωμα αυτό, αφού χάρη στις ελεύθερες άδειες χρήσης που χαρακτηρίζουν τα προϊόντα που πραγματεύεται, χαίρει ενός πολυπολιτισμικού οικοσυστήματος με την ύπαρξη πολλών ειδών να αποτελεί σημάδι υγιούς ανάπτυξης και ισορροπίας.

Θεωρητικά, η εντροπία του συγκεκριμένου συστήματος (πολλοί διαφορετικοί στόχοι, χαρακτηριστικά και μέθοδοι παραγωγής) είναι επαρκώς μεγάλη και η αδράνεια του (εύκολη δημιουργία, παραγωγή, διακίνηση και διαφήμιση) επαρκώς μικρή για να υπάρξουν άπειρες επιλογές. Η δυσανασχέτηση από την μη-ύπαρξη αρκετών επιλογών, ωστόσο, δε σημαίνει ότι η ύπαρξη άπειρων επιλογών δεν οδηγεί εξίσου σε αδιέξοδο και γρήγορο πέσιμο των μαλλιών σου.

Ο βλάσφημος αρχικός ισχυρισμός είχε ως βάση τον ανθρώπινο παράγοντα του συστήματος: τους ίδιους τους χρήστες. Αυτοί αλληλεπιδρούν άμεσα και έμμεσα με το έργο και αδιαμφισβήτητα αποτελούν την κινητήρια δύναμη του. Σαν οξυγόνο ωθούν την εξέλιξη, είτε μέσω συμμετοχής, είτε ως απλή κουκκίδα στο πλήθος οπαδών σε ένα γήπεδο, που, χωρίς αυτούς καμιά ερασιτεχνική ομάδα δε θα είχε αληθινούς και διαρκείς λόγους να γίνεται καλύτερη μέρα με τη μέρα.

Οι απαιτήσεις των χρηστών από τη διανομή τους όχι μόνο έχουν πεπερασμένο αριθμό αλλά και επικαλύπτονται και αντισταθμίζονται η μια με την άλλη. Οι δημιουργοί και οι σκληροπυρηνικοί χρήστες μιας διανομής μπορεί να πιστεύουν ότι το έργο τους διαφοροποιείται επαρκώς από τις αντίστοιχες προσπάθειες άλλων έργων, ωστόσο ο όγκος των χρηστών μπορεί να έχει την αντίθετη άποψη: γι’ αυτόν μπορεί να είναι λεπτομέρειες ή απλά να είναι πρόθυμος να παραβλέψει τα ελαττώματα της Α για τα πλεονεκτήματα της Β επιλογής.

Ο χώρος στην πραγματικότητα είναι πεπερασμένος για οικογένειες διανομών: σε κάθε μία από αυτές υπάρχει ένα άτομο που, δοθέντος αρκετού χρόνου, φαίνεται να υπερέχει και να κερδίζει συνεχώς έδαφος. Αν αποστασιοποιηθούμε από το παρόν, τα trend και της μόδας της τρέχουσας περιόδου, μπορούμε να κρίνουμε πολλά. Για παράδειγμα, πριν μερικά χρόνια διαφαινόταν ότι δε θα αρκούσε ο ξεχωριστός διαχειριστής πακέτων και ο αρχικός ενθουσιασμός των πιστών χρηστών του Gentoo για να αποκτήσει μια σαφή θέση στο χάρτη των “ηγετικών” διανομών. Επίσης, ότι το Debian κάνει καλύτερη τη δουλειά του Slackware αλλά όχι τόσο καλή όσο θα ήθελαν οι χρήστες του (εξ’ου και η επιτυχία του Ubuntu).

Κάποιες διανομές έχουν αποδείξει ιστορικά ότι έχουν πραγματικό λόγο ύπαρξης, καλύπτουν ένα κενό και κάνουν καλά τη δουλειά τους. Παραδείγματα τέτοιων ιστορικά “ηγετικών” διανομών: στις επιφάνειες εργασίας τα Fedora και (open)SUSE, στο πεδίο hardcore / “100% κοινότητα” το Debian, στα BSD το FreeBSD και στα enterprise το RHEL.

Η πολυφωνία είναι πολύ σημαντικό στοιχείο μιας υγιούς κοινωνίας. Παρόλα αυτά, αν γίνει αυτοσκοπός, κάθε νέα ιδέα και όραμα δικαιολογεί ένα νέο έργο και οδηγούμαστε αναπόφευκτα στο χάος. Το κάθε νέο έργο καταλήγει να είναι ίδιο με το γονικό του, με ελάχιστες διαφορές. Η προσεκτική μελέτη του τι δικαιολογεί μια νέα επανάληψη εγγυάται ταχύτερη πρόοδο και συνοχή μεταξύ των μέχρι τώρα έργων κάτι πολύ σημαντικό για την εξάπλωση του Linux. “Upstream, upstream, upstream!” που λένε και στο Fedora.

Αν ήταν να επιλέξω τώρα διανομή, δε θα επέλεγα μία παρακμιακή ούτε θα δημιουργούσα το GlezOS. Θα επέλεγα μια σταθερή διανομή που τα θεμέλια της μέρα με τη μέρα εδραιώνονται πιο πολύ και ικανοποιεί ολοένα και περισσότερο τις προσδοκίες των χρηστών της. Μία που σε πέντε χρόνια θα συνεχίσει να τιμά τους λόγους για τους οποίος την επέλεξα σήμερα.

Τμήμα από το φράκταλ του συνόλου Μάντελμπροτ. Το αρχικό σχήμα επαναλαμβάνεται ελαφρώς τροποποιημένο άπειρες φορές (δημιουργήθηκε με το gnofract).

(Το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά στη στήλη του συγγραφέα στο τεύχος Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου του ελληνικού Linuxformat.)